Kết hợp công nghệ và văn hóa: Hướng đi tất yếu
Từ giữa năm 2025, Tây Ninh chính thức triển khai mô hình “Số hóa di tích lịch sử - văn hóa” tại nhiều địa điểm trọng điểm. Đây không chỉ là cách tiếp cận mới để bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống mà còn là bước khởi đầu cho chiến lược chuyển đổi số ngành văn hóa toàn tỉnh. Thí điểm ban đầu được triển khai tại 5 di tích tiêu biểu: Đình Long Thành (di tích cấp quốc gia), Căn cứ Huyện ủy Tòa Thánh, Mộ cụ Trần Văn Thiện, Đình Trường Đông và Đình Trường Tây (cùng là di tích cấp tỉnh). Tại mỗi địa điểm, mã QR hiện đại được gắn cố định, cho phép người dùng truy cập thông tin qua điện thoại thông minh: từ lịch sử hình thành, kiến trúc đặc trưng, đến các câu chuyện truyền thuyết, dữ liệu hình ảnh và sơ đồ di chuyển. Thay vì phải chờ hướng dẫn viên hay lật giở tài liệu giấy, du khách chỉ cần một thao tác quét để có được trải nghiệm cá nhân hóa, trực quan và linh hoạt. Không chỉ là công cụ tra cứu, mô hình này giúp tái hiện không gian văn hóa quá khứ trong thế giới số, khơi dậy sự quan tâm của giới trẻ với lịch sử quê hương. Các bảng mã QR tại Đình Long Thành hay Căn cứ Huyện ủy Tòa Thánh trở thành “cửa sổ số” dẫn người xem vào hành trình khám phá Tây Ninh xưa một cách thân thiện và sinh động hơn bao giờ hết.
Đình Long Thành - di tích cấp quốc gia được thí điểm chuyển đổi số du lịch.
Sau giai đoạn thử nghiệm thành công, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Tây Ninh đã nhanh chóng mở rộng mô hình trên toàn tỉnh. Đến nay, hệ thống số hóa đã được triển khai tại 17 địa điểm di tích - danh thắng, trong đó có 4 địa điểm trọng điểm được đặc biệt chú trọng: Núi Bà Đen, Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh và Hồ Dầu Tiếng. Đây là các điểm đến thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm, đóng vai trò then chốt trong định hướng phát triển du lịch văn hóa - tâm linh - sinh thái của tỉnh giai đoạn 2025-2030. Không chỉ dừng lại ở các điểm nổi tiếng, hệ thống QR và cơ sở dữ liệu số còn được mở rộng đến 13 địa điểm lan tỏa như: Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát, Tháp Bình Thạnh, Tháp Chót Mạt, Căn cứ Dương Minh Châu, Chùa Khedol, Chùa Gò Kén, Khu du lịch Long Điền Sơn, Trung tâm thương mại Long Hoa… Những địa điểm này đang dần hình thành mạng lưới du lịch thông minh, nơi thông tin luôn sẵn sàng, chính xác và dễ tiếp cận qua các nền tảng số.
Thay vì tiếp cận truyền thống thụ động, giờ đây du khách chủ động tra cứu, học hỏi, tương tác với di sản thông qua thiết bị cá nhân. Thông tin không chỉ ở dạng chữ mà được thể hiện dưới dạng đa phương tiện: hình ảnh tư liệu, bản đồ tương tác, mô phỏng 3D kiến trúc, thậm chí cả âm thanh kể chuyện lịch sử. Việc tích hợp công nghệ số giúp nâng cao chất lượng trải nghiệm, nhất là với nhóm khách trẻ yêu thích khám phá văn hóa qua hình thức mới mẻ. Đây cũng là cơ hội để xây dựng một thế hệ công dân số có hiểu biết sâu sắc về bản sắc văn hóa dân tộc. Đáng chú ý, Tây Ninh không chỉ số hóa để “giữ” mà còn để “kích hoạt” di sản thành tài nguyên du lịch. Các nền tảng web giới thiệu di tích đang được đồng bộ hóa với bản đồ số du lịch, cổng thông tin tỉnh và mạng xã hội, từ đó tăng cường quảng bá, kết nối và xây dựng sản phẩm du lịch số. Một hệ sinh thái du lịch tự động đang dần hình thành, nơi người dùng có thể lập kế hoạch tham quan - tìm hiểu - tương tác chỉ với vài cú chạm.
Định hướng tương lai: Di sản số và công dân số
Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa tại Tây Ninh không dừng ở mã QR hay nền tảng tra cứu, mà đang hướng tới mục tiêu cao hơn: xây dựng hệ thống dữ liệu mở phục vụ phát triển bền vững. Theo lộ trình đến năm 2030, Tây Ninh đặt mục tiêu hoàn tất cơ sở dữ liệu số cho toàn bộ hệ thống di tích trên địa bàn, kết nối với bản đồ GIS, dữ liệu du lịch, giáo dục và truyền thông. Các hoạt động giáo dục truyền thống trong trường học sẽ được tích hợp với nền tảng này, giúp học sinh - sinh viên dễ dàng tra cứu, học tập và tương tác đa phương tiện với di tích lịch sử ngay tại lớp học. Đồng thời, đây sẽ là nguồn tài nguyên số cho các nhà nghiên cứu, nhà làm phim, đơn vị thiết kế sản phẩm văn hóa - du lịch, góp phần thương mại hóa di sản một cách bền vững.
Việc “số hóa di tích” cũng là bước chuẩn bị cần thiết cho mô hình “công dân số văn hóa” - nơi mỗi người dân không chỉ tiếp cận công nghệ mà còn hiểu, yêu và gìn giữ giá trị văn hóa thông qua tương tác có ý thức với di sản. Tây Ninh đang đi tiên phong trong hành trình số hóa văn hóa - nơi công nghệ không làm lu mờ truyền thống, mà làm sáng rõ hơn những giá trị ngàn đời. Đây là hướng đi đúng đắn để biến di sản thành nền tảng giáo dục, phát triển du lịch bền vững và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế số của quốc gia trong kỷ nguyên mới.
NMK (tổng hợp)